Deze zomer nemen de bestuursleden van WeHelpen je mee in interessante discussies, bijzondere inzichten en vooral prikkelende punten om eens over na te denken. Pieter Vos, voorzitter Bestuur WeHelpen en Pieter Vos Zorg Advies stelt deze week dat vraagverlegenheid een ongemakkelijk woord`is.
‘Ontwrichtende burger komt onstuitbaar naderbij’
Steven de Waal gaf zijn interessante artikel over de steeds grotere kloof tussen burgerinitiatieven en overheid de titel ‘Ontwrichtende burger komt onstuitbaar naderbij’ (FD, 20 juni 2015). Nu gaat dit artikel over de burger als consument van bijvoorbeeld zorg en welzijn. Op dat vlak, maar ook bij commerciële producten en diensten (Airbnb etc.), trekt hij steeds meer een eigen spoor. En dat spoor werkt ontwrichtend, disruptief op markten en in de semipublieke sfeer. De consument zien wij hier als kleine zelfstandige, als een speler die zich niet meer de wet laat voorschrijven door overheden en door producenten en zorgaanbieders.
Ik las het artikel en dacht: heeft dit niet met vraagverlegenheid te maken? Vraagverlegenheid, dat ongemakkelijke woord. Een aanbieders woord. Beleidsmakers en aanbieders van producten en diensten nemen het in de mond als er iets niet klopt. Zij bieden de burger iets aan en die staat vervolgens niet in de rij om het te kopen. Dat schuurt, dat vinden wij vervelend en met vraagverlegenheid zeggen wij dan dat er iets mis is met de consument of met de markt.
Ook bij Wehelpen zitten wij met vraagverlegenheid in onze maag. Het aanbod van vrijwilligers en mantelzorgers is groter dan de vraag. Wij voelen ons ongemakkelijk. Op dat moment moet je, naar mijn mening, erg oppassen met de commerciële reflex: meer marketing, reclame, pr. Meer appetizers toevoegen aan ons eten. Dat past niet in de semipublieke sfeer van zorg en welzijn. Wat dan wel? Ik zie goede mogelijkheden iets te doen aan een vraag die achterblijft bij een aanbod.
Om te beginnen: een directe verbinding met de reguliere vindplaatsen van maatschappelijke problemen. De eerste lijn en vooral de huisarts en de wijkverpleegkundige is zo’n vindplaats. Wij weten dat veel van de klachten op het spreekuur van de huisarts niet medisch van aard zijn. De keukentafelgesprekken in de Wmo, de instellingen voor jeugd en gezin, maar zeker ook de wijkagent en het UWV zijn ook vindplaatsen. Hier, bij de voordeur, ligt een perfecte linking opportunity voor WeHelpen. Op die manier ben je complementair bezig, maak je WeHelpen functioneel in een keten van vraag en aanbod. En je regionaliseert WeHelpen, een van de voornemens in ons strategisch plan voor de komende jaren.
Ik zie een tweede mogelijkheid om van vraagverlegenheid af te komen. Je zou wederkerigheid een vaste plaats kunnen geven in de matching, de transacties en het platform van WeHelpen. En dan bedoel ik wederkerigheid in de vorm van een eigen bijdrage, in geld of anderszins. Ik denk aan het voorbeeld van de ‘werkcafés’. In die cafés, gestart in Utrecht en nu overal in het land te vinden, kunnen werkzoekenden ervaringen uitwisselen, elkaar steunen en activeren en zijn er aanbiedingen voor werk. Als een bezoeker werk heeft gevonden, beoordeelt hij zelf welke waarde dat voor hem heeft. Wat is het hem waard en wat wil hij er voor geven? Hij heeft dus de kans een vrijwillige bijdrage te geven aan de inspanningen die zijn gedaan om hem aan het werk te krijgen.
Een mooi idee dat misschien ook een plek kan krijgen in de transacties van WeHelpen. Wederkerigheid, “voor wat, hoort wat”, een ruil. Dat blijkt in het algemeen voor mensen bevredigender te zijn dan het gratis ontvangen van andermans diensten. Voor gratis schamen mensen zich, voelen zij zich schuldig. In de gezondheidszorg zien wij dat patiënten zich prettiger voelen wanneer zij co-producent van zorg zijn. Wanneer zij medeverantwoordelijk zijn voor het zorgresultaat en voor hun gezondheid. Wanneer zij een bijdrage moeten leveren in de vorm van zelfmanagement. Zorg als co-creatie. Zo maak je van vraagverlegenheid misschien een achterhaald verschijnsel.
Een link met het loopje van de burger en met de vindplaatsen van diens problemen en WeHelpen als co-creatie en ruilarena. Misschien zijn het manieren om met de ontwrichtende burger in gesprek te gaan en van onze ongemakkelijke omgang met vraagverlegenheid af te komen.
Lees ook de bijdrage van Jos van Nunen over mantelzorg.